یکی از مشکلاتی که امروزه دامن‌گیر افراد ساکن در شهرها شده است دور بودن از فضاهای سبز است. زندگی شهری، ساخت و ساز ساختمان‌های بلند و آسمان‌خراش‌ها، آلودگی‌های حاصل از سوخت‌های فسیلی و سایر موارد می‌تواند تاثیرات منفی بسیاری بر روحیه افراد ساکن در شهرها بگذارد. وجود فضاهای سبز در شهرها در کنار ایجاد زیبایی باعث شادابی و سلامتی روحی و جسمی افراد می‌شوند.

در این مطلب با بستو همراه باشید تا شما را با نکاتی پیرامون طراحی فضای سبز شهری آشنا کنیم.

طراحی فضای سبز: فضای سبز چیست؟

باید برایتان جالب باشد که بدانید فضای سبز دقیقا چیست! طراحی آن شامل چه معیارهایی است و مسائلی از این قبیل! کم‌تر از نیم قرن است که مبحث فضای سبز و طراحی فضای سبز وارد مباحث شهرسازی شده است. فضای سبز شهری بخشی از فضاهای شهر است که گیاهان مختلفی نظیر درختان، درختچه‌ها، گل‌ها، چمن‌ها و موارد دیگر را در برمی گیرد. این فضاها بر اساس قوانین و معیارهای گوناگون در بخش‌های مختلف شهرها احداث می‌شوند.

مزایا و فواید فضای سبز شهری

بودن فضاهای سبز در شهرها مزایا و فواید مختلفی دارد که در زیر به آن‌ها اشاره می‎‌کنیم:

• کاهش دی اکسید کربن محیط
• کاهش آلودگی هوا
• کاهش آلودگی‌های صوتی
• کاهش گرمای اضافی محیط
• ایجاد هوایی مطبوع
• ایجاد آرامش روحی برای افراد
• کاهش استرس‌های شهری
• ایجاد زیبایی‌های بصری

دسته‌بندی فضای سبز

فضاهای سبز شهری دارای دسته‌بندی‌های خاصی هستند:

• فضاهای سبز عمومی:

فضاهای سبزی که در بخش‌های مختلف شهرها وجود دارند و قابل استفاده توسط عموم هستند. پارک‌های علمی، تفریحی، ملی، آموزشی و غیره، باغ‌ها، فضاهای سبز خطی و غیره.

• فضای سبز نیمه خصوصی:

این نوع از فضاهای شهری در اختیار و مالکیت ادارات، سازمان‌ها، نهادها، مراکز آموزشی و بقیه بخش‌هایی از این دست است که بیش‌تر توسط کارکنان و مراجعین همین بخش‌ها قابل استفاده است.

• فضای سبز خصوصی:

این نوع از فضاهای شهری کاربری عمومی ندارند و مالکیتشان بر عهده افراد است. برای مثال باغچه‌ها منازل و باغ‌های شخصی.

• فضای سبز خیابانی:

شامل فضاهای سبز حاشیه خیابان‌ها، بزرگراه‌ها، پیاده روها، میادین، گذرگاه‌ها، فضاهای اصلاح ترافیک و غیره است.

نکته: باغ بام‌ها (روف گاردن) و دیوارهای سبز نیز می‌توانند جزئی از فضاهای سبز شهری باشند!

فضای سبز شهری و کاهش آلودگی

امروزه با توجه به فعالیت‌های انسانی  و مصرف بالای سوخت‎‌های فسیلی، میزان آلودگی‌ها و همچنین گازهای گلخانه‌ای افزایش چشم‌گیری پیدا کرده‌اند. وجود این آلودگی‌ها و همچنین گازهایی نظیر دی اکسید کربن پیامدهای ناگواری را برای کره زمین و ساکنین آن به بار می‌آورد. پدیده تغییر اقلیم، گرمایش جهانی، افزایش عوامل بیماری‌زا، بهم خوردن نظم اکوسیستم‌های خشکی و آبی همه و همه از عواقب فعالیت‌های انسانی است. در مورد موضوع مورد بحث ما، استفاده بالا از سوخت و انرژی و تولید آلودگی توسط افراد و اتومبیل‌ها و همچنین ساختمان‌ها و کارخانه‌ها به شدت باعث آلودگی در فضاهای شهری می‌شوند. حتما می‌دانید که میزان این آلودگی‌ها در برخی روزهای سال به حدی می‌رسد که هشدارهای پی در پی توسط دولت‌ها برای عدم خروج افراد از منزل ارائه می‌شود! آلودگی‌هایی که می‌تواند منجر به بیماری و حتی مرگ افراد به خصوص در رده‌های سنی حساس شود!

همانطور که می‌دانید گیاهان می‌توانند این آلودگی‌ها و همچنین گازهایی نظیر دی اکسید کربن را دریافت کرده و میزان آن‌ها را در محیط کاهش دهند. پس اهمیت وجود گیاهان گوناگون در فضاهای شهری بر هیچ کس پوشیده نیست! فضاهای سبز شهری با در برگرفتن گیاهان مختلف در عین ایجاد زیبایی بصری تاثیر به سزایی در کاهش آلودگی‌های محیطی دارند. پس باید به وجود این فضاها در شهرها اهمیت بیش‌تری داد.

اصول طراحی فضای سبز شهری

طراحی فضای سبز نیاز به تخصص طراحی دارد و موارد گوناگونی باید در آن رعایت شود! برنامه‌ریزی، مدیریت درست، آشنایی با فضاهای مختلف شهری، آشنایی با گیاهان مختلف، اشراف به قوانین گوناگون در این زمینه و سایر موارد نکاتی است که در طراحی باید به آن‌ها توجه شود.

در طراحی فضای سبز شهری متخصصین، مدیران، معماران منظر و سایر افراد دست به دست هم داده و به طراحی فضای سبز می‌پردازند. در مراحل مختلف طراحی فضای سبز، ایده‌های مختلف در تلفیق با علم، تخصص و هنر نقش به سزایی دارد.

برای طراحی فضای سبز باید مراحل مختلفی شناخته و طی شود تا بهترین نتیجه ممکن حاصل آید. برخی از این مراحل شامل موارد زیر است:

• ایده‌پردازی‌ها
• شناسایی نیازها،مکان‎‌ها، گیاهان مختلف، مرور قوانین شهری
• بررسی امکان پذیری اجرای طرح‌ها و ایده‌های مورد نظر

به طور خلاصه می‌توان مراحل طراحی فضای سبز را اینگونه شرح داد: بازدید از محیط مورد نظر، ترسیم، تصویر منظره ، طراحی با دست و  طراحی به کمک کامپیوتر و نرم افزارهای مخصوص

در طراحی فضای سبز باید به این نکات توجه ویژه‌ای داشت:  شرایط آب و هوایی، نوع خاک، میزان رطوبت، میزان بارش، شیب زمین و سایر موارد.

تعیین نوع گیاهانی که قرار است در فضاهای سبز شهری کاشته شوند، مرحله بسیار حیاتی و مهمی در زمینه طراحی فضای سبز است. برای این مرحله بهتر است از افراد متخصص و آگاه کمک گرفته شود! افرادی که گیاهان و نیازهای آن‌ها را می‌شناسند و هچنین با اقلیم و موقعیت آب و هوایی هر منطقه آشنایی کامل دارند! به طور مثال ممکن است گیاه خاصی که نیازمند آب فراوان است برای کاشت در مناطقی که با کمبود آب مواجه هستند، مناسب نباشد!

به طور کلی وجود فضاهای سبز شهری در بخش‌های مختلف شهرها دارای اهمیت و مزایای فراوانی است که در این نوشتار به آن‌ها اشاره شد. ممنون که در بستو با ما همراهید!